Mimo, że młodzież jest najbardziej narażona na zagrożenia w internecie to Sexting i Sextortion w prawie takim samym stopniu są zagrożeniem w swiecie dorosłych. O tym jak reagować na szantaż na tle seksualnym i co grozi za udostępnianie komuś intymnych zdjęć, które otrzymaliśmy od drugiej osoby dowiecie się w dalszej części artykułu
Wysyłanie i odbieranie erotycznych treści takich jak intymne zdjęcia, filmy lub zmysłowe wiadomości, mimo że samo w sobie jest nieodpowiedzialne i stwarza ryzyko wystąpienia wielu nieprzyjemnych sytuacji, to nie jest nielegalne, oprócz dwóch wyjątków. Po pierwsze, gdy poszkodowanym jest osoba poniżej 18 roku życia i po drugie, jeżeli poszkodowaną była osoba dorosła i treści zostały udostępnione lub utrwalone bez jej zgody.
Największym problemem Sexting, jest utożsamianie go ze sposobem okazywania uczuć w relacji lub co gorsza, ze sposobem na flirt. W internecie możemy znaleźć mnóstwo filmów i artykułów jak poprawnie uprawiać Sexting, oczywiście wszystkie są skierowane do osób dorosłych, ale czy to ma jakieś znaczenie w sytuacji, gdzie takie treści są powszechnie dostępne, również dla młodzieży? Oczywiście, że nie. Nastolatkowie w swoich zachowaniach często naśladują dorosłych, aby wejść do ich świata, więc skoro Sexting jest popularnym sposobem na flirt w świecie dorosłych, nastolatek też będzie go stosował, zwłaszcza że poziom seksualizacja młodzieży jest znacznie większa, niż się wydaje większości dorosłych. Nie pomaga również duży wybór portali randkowych i komunikatorów, które stwarzają możliwości do takich zachowań.
Badania NASK wskazują, że Sexting w tej grupie wiekowej występuje najczęściej w związkach w celu sprawienia przyjemności drugiej partnerowi lub partnerce. Powód ten w znacznej większości wskazują dziewczyny, bo aż 73% podało taki powód, gdy u chłopców taki powód podało 58% badanych. Drugim najczęstszym powodem wysyłania takich wiadomości jest prośba drugiej połówki. Natomiast jeżeli chodzi o Sexting jako formę flirtu, jest ona popularniejsza u chłopców tak jak wysłanie erotycznych wiadomości w formie żartu lub jako forma dokuczania innej osobie.
Według raportu NASK z badań Nastolatki 3.0 z 2017 roku, aż 42% dzieci w wieku 15-18 lat otrzymało od innej osoby przysłowiowego „nudesa”, a aż 13% samo wysyłało takie treści. Zatrważające są również odpowiedzi na pytanie „Co, Twoim zdaniem, robią osoby w Twoim wieku, gdy mają chłopaka lub dziewczynę?”, w grupach wiekowych 11-12 lat; 13-14 lat i 17-18 lat wybrało opcję „wysyłanie nagich zdjęć” kolejno 7%; 17% i 29%. Trzeba pamiętać, że to badanie sprzed 5 lat, a jak wskazują statystki z roku na rok, problem z zagrożeniami w internecie narasta.
W przypadku utrwalania lub rozpowszechniania bez zgody materiałów otrzymanych w ramach Sextingu zgodnie z art. 191a KK grozi nam od 3 miesięcy do 5 lat więzienia. Jako utrwalanie należy rozumieć fotografowanie, nagrywanie, ale już nie zapis dźwiękowy albo rysunek, jeżeli ten nie pozwala na jednoznaczną identyfikację osoby. Natomiast rozpowszechnianie polega na udostępnianiu ich treści szerszemu i bliżej nieokreślonemu gronu, co praktycznie występuje wyłącznie za pomocą mediów elektronicznych. Uwaga, rozpowszechnianiem nie będzie pokazywanie treści za pomocą aparatury video, jeżeli następuje w niewielkim i ściśle określonym gronie.
Nieco inaczej się sprawa ma z materiałami, na których są małoletni. Kodeks karny bezwzględnie zakazuje w art. 202 § 4 KK utrwalania treści pornograficznych z udziałem małoletniego, za co grozi kara od roku, aż do 10 lat pozbawienia wolności.
Szantaż, z tym zjawiskiem w różnych formach spotkał się niemal każdy w swoim życiu i wie, że nie jest niczym przyjemnym, zwłaszcza gdy odbywa się na tle seksualnym. Ten typ szantażu nazywamy Sextortion, czyli pozyskiwanie od ofiary materiałów o charakterze seksualnym, a następnie wymuszanie pieniędzy, kolejnych treści lub nawet stosunku pod groźbą publikacji posiadanych treści.
Mogłoby się wydawać, że schemat działania jest bardzo prosty. Sprawca poznaje ofiarę, zbliża się do niej, zdobywa interesujące go treści, a następnie rozpoczyna szantaż. Niestety, tak było tylko na początku i obecnie nie ma jednego schematu działania szantażystów, wszystko zależy od umiejętności sprawcy i treści, jakie chce zdobyć, np. przez portal społecznościowy sprawca podający się za atrakcyjną kobietę zaproponuje prywaty pokaz na kamerce, w międzyczasie poprosi o zdjęcie przyrodzenia i gdy ofiara spełni jej prośbę, natychmiast utrwali obraz lub video i rozpocznie szantaż, że prześle do wszystkich znajomych ofiary, jeżeli ta nie zapłaci ona okupu.
Badania wskazują, że sprawcami szantażu nie tylko są osoby obce, poznane w internecie, ale również osoby, które znamy osobiście i mamy kontakt w realnym życiu. Niewątpliwie ma na to wpływ popularność Sextingu. Badania również pokazały kilka ciekawych różnic między sprawcami z relacji online, sprawcami z relacji face to face:
Jeżeli chodzi o profil ofiary, to tak naprawdę może nią zostać każdy, ale szczególnie narażone są osoby młode, zwłaszcza gdy:
Oryginalny raport Europolu znajdziecie TUTAJ
Sextortion scam to wiadomości udające szantaż seksualny, bardzo często rozsyłane masowo w celu wyłudzenia pieniędzy. Zazwyczaj sprawca twierdzi, że zdobył hasło do jakiegoś konta ofiary, następnie dzięki temu udało im się zdobyć dostęp do komputera i później do historii przeglądania, plików na komputerze oraz do kamerki (bardzo często się sugeruje, że nagrało się ofiarę podczas czynności seksualnych). Następnie, żądają zapłacenia okupu za niepublikowanie „zdobytych” materiałów. Bardzo często wiadomości, zwłaszcza na początku są pisane po angielsku, chociaż coraz częściej zdarzają się pisane poprawną polszczyzną.
W przypadku Sextortion mówimy o tzw. czynie ciągłym z art. 12 § 1 Kodeksu Karnego, czyli sytuacji, w której sprawca popełnia dwa lub więcej czynów (szantaż, utrwalanie wizerunku nagiej osoby bez jej zgody), z góry powziętym zamiarem (sprawca przystępuje do działania chcąc popełnić wszystkie czyny), w krótkich odstępach czasu, występuje tożsamość pokrzywdzonego (oba te czyny są skierowane do jednej osoby) oraz atakowane jest dobro osobiste (godność, dobre imię).
Szantaż jest karany na podstawie art. 191 § 1 KK:
§ 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2
Natomiast wypadku Sextortion oprócz odpowiedzialności karnej za szantaż, dochodzi odpowiedzialność z przepisu 191a § 1 KK, czyli utrwalanie wizerunku nagiej osoby bez jej zgody:
§ 1. Kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody rozpowszechnia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Reasumując, przy Sextortion sprawca odpowiada w granicach odpowiedzialności przewidzianych dla czynu ciągłego, czyli wg art. 57b KK powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia karą do wysokości podwójnej górnej granicy, czyli sąd może skazać na karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 10 lat. Tu warto pamiętać, że ściganie zarówno przestępstw z art. 191 § 1 KK, jak i 191a § 1 KK następuje na wniosek oskarżonego, więc organy ściganie nie zajmą się nią z urzędu.
Źródło: Ryzykowne zachowania seksualne i seksualizacja młodych użytkowników internetu. Zarys problematyki; Raport Dyżurnet.pl 2021; raport z badań „Nastolatki 3.0” 2021; Online sexual coercion and extortion of children, Europol; Jacek Pyżalski, Aldona Zdrodowska, Łukasz Tomczyk, Katarzyna Abramczuk, Polskie badanie EU Kids Online 2018; Nastolatki 3.0 Raport z ogólnopolskiego badania uczniów Redakcja: dr Rafał Lange;
