Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii – czyli tzw. dyrektywa o sygnalistach, powinna być wdrożona do polskiego porządku prawnego do 18.12.2021 r. Niestety do tego momentu implementacja dyrektywy jest nadal w sferze projektowania.
Pomimo tego, że Dyrektywa o sygnalistach jest w europejskim porządku prawnym od ponad 2 lat Polski rząd wciąż nie przygotował ostatecznej wersji projektu tzw. ustawy o sygnalistach, której zadaniem jest implementacja regulacji unijnych do polskiego prawa.
Projekt polskiej ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa został opublikowany na stronach Rządowego Centrum Legislacji 18.10.2021 r. od tamtego czasu pozostaje on w fazie opiniowania.
Z komunikatów Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej (odpowiedzialnego za przygotowanie odpowiednich regulacji) wynika, że dopiero na początku pierwszego kwartału 2022 roku zostanie przedstawiony projekt, który trafi na Komitet Stały Rady Ministrów i dalej będzie procedowany w procesie legislacyjnym. Można więc założyć z dużym prawdopodobieństwem, że odpowiednie przepisy nie zostaną uchwalone przez Sejm i Senat, a następnie podpisane przez Prezydenta RP w pierwszym kwartale 2022 r. i być może na implementacje poczekamy dłużej. Warto odnotować, że do projektu wpłynęło w ramach konsultacji ok 800 stron uwag.
Przede wszystkim lepszemu egzekwowaniu prawa i polityk Unii Europejskiej poprzez skuteczniejsze wykrywanie przypadków naruszeń, prowadzenie postępowań wyjaśniających i ściganie. Jak możemy wyczytać w uzasadnieniu projektu Ustawy osoby pracujące w podmiotach prywatnych i publicznych lub utrzymujące z nimi kontakt w związku ze swoją działalnością zawodową mogą w związku z taką pracą lub działalnością dowiedzieć się o zagrożeniach lub szkodach dla interesu publicznego, a działając jako tzw. sygnaliści, odegrać istotną rolę w ujawnianiu naruszeń. Rozwiązania prawne powinny zatem zapewnić zrównoważoną i skuteczną ochronę osób zgłaszających naruszenia.
Potocznie to osoba, która działając w dobrej wierze i w interesie publicznym zgłasza lub ujawnia informacje o naruszeniach prawa. Przepisy prawa mają więc doprecyzować sytuację prawną sygnalisty w związku z dokonanym zgłoszeniem lub ujawnieniem nieprawidłowości.
W aktualnym stanie prawnym w Polsce tzw. sygnalizowanie i ochrona sygnalisty w praktyce podlega przede wszystkim odpowiednim przepisom o powszechnym zakresie zastosowania – czyli nie jest tak, że Sygnalisty nic nie chroni. Oczywiście przepisy „sektorowe” regulują pewne aspekty ochrony np. zasada niedyskryminowania w zatrudnieniu, naruszenia zasad równego traktowania w zakresie Przepisów prawa pracy czy w części przepisów prawa karnego. niemniej trudno doszukiwać się wprost zasad zapewniających „komfort” zgłoszenia nieprawidłowości.
Obecnie przepisy nakierowane są przede wszystkim na zapewnienie mechanizmów zgłaszania naruszeń w poszczególnych dziedzinach i do pewnego stopnia, obejmują środki ochrony oparte na mechanizmach anonimowości lub wyłączeniu możliwości poniesienia ewentualnych negatywnych konsekwencji przez zgłaszającego. Nie zapewniają jednak kompleksowych rozwiązań służących ochronie sygnalistów wymaganych przez dyrektywe.
O ochronie sygnalistów i konkretnych rozwiązaniach proponowanych przez projekt ustawy będziemy publikować w kolejnych wpisach.
Co ważne należy odnotować (wobec wszechobecnym szkoleń, propozycji nabywania technologii etc.), że zgodnie z art. 62 projektu ustawy „Realizacja obowiązku ustalenia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych przez podmioty w sektorze prywatnym zatrudniające co najmniej 50 i mniej niż 250 pracowników następuje do dnia 17 grudnia 2023 r.” To znaczy tyle, że nawet przy zastosowaniu polskich przepisów w 2022 r. najbardziej problematyczne obowiązki (stworzenia procedur , struktur etc.) będą dotyczyć podmiotów o rozbudowanej strukturze.
Zatem apelujemy, aby nie popadać w panikę i nie sugerować się „pompowaniem” tematu wśród sprzedawców:) Oczywiście apelujemy również o uważne śledzenie postępów prac nad projektem, a do czasu jego wejścia w życie… starać się dostosować procedury do przepisów Dyrektywy wprost.
Pamiętajcie, że Dyrektywa to prawo pochodne i nie jest wprost stosowane – chyba, że…. nie zostało zaimplementowane do porządku krajowego przez Państwo Członkowskie. Dlatego już teraz zalecamy:
Nasz zespół zapewnia kompleksową obsługę w zakresie przygotowania procedur i dokumentacji związanych z procedurami kontroli i zgodności. Masz pytanie skontaktuj się z nami:
tel. +48 791 204 765 | biuro@itls.pl
